In 2023 is het aantal koopstarters op de woningmarkt gegroeid. Meer woningzoekers kopen hun eerste woning. Dit is een welkome ontwikkeling, nadat deze groep de afgelopen jaren knel zat op de oververhitte krappe woningmarkt. Dit blijkt uit een analyse van NVM en datadochter brainbay naar koopstarters op de woningmarkt. Ondanks de huidige positieve signalen blijft de situatie zorgelijk voor koopstarters die niet beschikken over veel eigen geld.

Starters krijgen meer kansen
Zowel in het 1^e als 2^e kwartaal van 2023 lag het aantal starters dat een woning heeft gekocht hoger dan een jaar eerder. Dit is een opvallende toename, aangezien het totale aantal woningverkopen juist lager uitviel dan in 2022. Daarmee is het aandeel starters sinds 2022 binnen de totale koopwoningmarkt toegenomen ten koste van doorstromers en beleggers. Inmiddels is 45% van de kopers een starter. Voorheen was dit circa 40%.

Betere financiële positie

Makelaar en vakgroepvoorzitter NVM Wonen Lana Gerssen over het uitgevoerde onderzoek: “We zien dat de financiële positie van koopstarters over het algemeen is verbeterd in 2023, ondanks de gestegen hypotheekrente. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de ruimere leennormen, de sterke inkomensstijging en de gedaalde woningprijzen. Een starter betaalde op de piek in de koopwoningmarkt in 2022 gemiddeld 369.000 euro. Op het laagste punt in de markt in het eerste kwartaal van 2023 betaalde die starter 329.000 euro voor een woning. Dat tikt aan.”

Starters kopen grondgebonden woning

De NVM constateert in haar onderzoek dat maar een beperkt deel van de starters een appartement (29%) koopt of een woning kleiner dan 75 m² (18%). Dit gaat in tegen het stereotype beeld dat een starterswoning een klein appartement zou zijn. Wel neemt de gemiddelde oppervlakte af van door starters gekochte woningen. Voor appartementen is deze gemiddeld 73 m² en bij woonhuizen gemiddeld 114 m². Starters blijken in de afgelopen jaren kleinere woningen te hebben gekocht door de sterk toegenomen prijzen.

Koopstarters worden jonger

Oudere huurders maken minder vaak de overstap van de huur- naar koopsector. Daardoor neemt de gemiddelde leeftijd van koopstarters af. Van alleenstaande starters was de gemiddelde leeftijd in 2019 nog 36 jaar. In 2023 is dit 34 jaar. Bij stellen is de gemiddelde leeftijd van de jongste partner afgenomen van 34 jaar naar 31 jaar. Het is opmerkelijk dat het aandeel alleenstaande koopstarters sinds 2019 redelijk stabiel is gebleven ondanks de sterk gestegen woningprijzen.

Eigen geld

Ondanks de verbeterde positie van koopstarters blijft het voor deze groep lastig om zonder eigen geld een woning te vinden. Alleenstaande starters met een brutosalaris van 38.000 euro per jaar (1x modaal) kunnen met hun leencapaciteit van circa 159.000 euro slechts 3% van de momenteel beschikbare woningen financieren. Stellen die beiden modaal verdienen hebben al betere kansen. Lana Gerssen hierover: “Een gezamenlijk bruto jaarsalaris van 76.000 euro leidt tot een leencapaciteit van circa 358.000 euro. Hiermee is 37% van het aanbod volledig te financieren. Daarmee zijn we er echter niet. Wanneer de recente prijsstijgingen doorzetten en het woningaanbod krap blijft, gaat dit naar verwachting niet verbeteren. Alle focus op een ruimer woningaanbod blijft noodzakelijk om starters te helpen.”

Bijlage: NVM-rapport “Koopstarters in de bestaande bouw”